Son 98 gündür Avrupa Uzay Ajansı'nın aracı Rosetta, dünyadan 500 milyon kilometre uzakta, bir kuyruklu yıldızın çok yakınında gözlem yapıyor. Siz bu satırları okurken Rosetta'dan ayrılan 'Philae' adlı bir çamaşır makinesi büyüklüğündeki araç, o kuyruklu yıldızın üstüne konmak üzere hareket halinde. Bu akşam saat 17.00-18.00 arasında inip inmediğini öğreneceğiz.
Kuyruklu yıldız 67/P... Bunu Rosetta uzay aracı çekti. |
Rosetta, Mısır'da bulunmuş bir yazıtın adı. 'Rosetta taşı' diye de
geçiyor. Bu yazıtın özelliği, aynı cümlelerin eski Yunanca ve eski Mısırlıların
yazısı olan hiyeroglifle bu taşın yüzlerine yazılmış olması.
Bu sayede eski Mısır yazısının sırrı çözüldü; binlerce yıl hüküm
sürmüş bir uygarlığın sırlarını o taş sayesinde öğrendi insanlık.
Şimdi uzayda bir aracın adı Rosetta. İşi bir kuyruklu yıldızın
sırlarını çözmek, bu yolla evrenin doğasını biraz daha iyi öğrenmek.
Rosetta, Avrupa Uzay Ajansı ESA tarafından yıllarca süren
hazırlıklardan sonra fırlatıldı, bundan tam 98 gün önce de uzay boşluğunun
ortasında ulaşmak istediği hedefi yakaladı. Hedef bir kuyruklu yıldızdı,
astronomların 67P/Churyumov-Gerasimenko adını verdiği bir kuyruklu yıldız.
Bugün bunlar olacak. |
Başından beri Rosetta'nın içinden çıkacak bir aracın bu kuyruklu
yıldıza inmesi ve kuyruklu yıldızla ilgili daha fazla bilgi toplaması
planlanmıştı. Bugüne kadar kuyruklu yıldızlarla ilgili temel bilgilerimiz bazı
tahminlerden ve astronomların geliştirdiği çeşitli yöntemlerle kuyruklu
yıldızın bileşiminin bazı bölümlerini gözlemekten ibaretti. Ama son 98 gündür
67/P ile birlikte yolculuk eden Rosetta bu bilgilerimizi zaten çok geliştirdi.
Şimdi, ben bu satırları yazarken Philae adı verilen ve kabaca 100 kilo
ağırlığında, evdeki bir tam otomatik çamaşır makinesi büyüklüğünde (ve
şeklinde) olan araç Rosetta'dan ayrıldı, 67/P'ye doğru toplamda yedi saat
sürecek alçalmasına başladı.
Hatta tam bu cümleyi yazarken bilgisayarımda arka planda bir alkış
koptu; hemen döndüm ESA'dan yapılan canlı yayına baktım. ESA'nın Almanya'nın
Darmstaad kentindeki kontrol merkezinde bilimciler birbirlerini öpüyor,
kutluyordu. Sebebi az sonra anlaşıldı: Philae'den ilk sinyal alınmıştı, artık
kontrol merkezi aracın 67/P'ye alçalışını telemetri vs bilgileriyle birlikte
canlı izlemeye başlamıştı. Pek yakında video aktarımı da başlayacaktı.
Bir kez daha hatırlatayım: Bütün bunlar dünyadan 500 milyon, evet
MİLYON kilometre uzakta oluyor. Rosetta sinyallerini ışık hızıyla yolluyor ama
o sinyallerin dünyaya ulaşması 28 dakikadan fazla sürüyor.
O yüzden sabah Türkiye saatiyle 10.35'te Philae'nin Rosetta'dan
ayrtılması gerçekleşti ama bu ayrılmanın sorunsuz yaşandığı ve başarıldığı
bilgisi için 28 dakikadan fazla beklemek gerekti. Belki de böyle yazmamalı,
konuşmamalıyız; 'Philae, Rosetta'dan Türkiye saatiyle 11.03'de ayrıldı'
demeliyiz, bilemedim.
Uzayın derinliklerinde, bizden 28 ışık dakikası uzakta bir aleti
dünyada bir kontrol odasından yönetmek çok büyük bir olay. O aracın içinden
çıkan bir başka aracı 15 kilometre uzunluğunda bir taş parçasının üzerine
indirmek ise çok ama çok büyük bir olay.
Philae böyle inecek. |
Ama esas büyük olay sonra gelecek: Philae tam 10 yıl boyunca
67/P'nin üzerinde yolculuk yapacak. Bir yandan o taşı inceleyecek, belki
organik moleküller bulacak, bir yandan da güneş sisteminin geri kalanını
gözlemiş olacak.
Philae'nin 67/P'nin üzerine sorunsuz biçimde inip inmediğini bu
akşam saat 17.00-18.00 arasında öğreneceğiz. Umalım ki başarılı bir iniş olsun.
Yazıya 'Rosetta'nın anlamıyla başladım, Philae'nin anlamıyla
bitireyim.
Philae, eski Mısır'da küçük bir adanın adı. Bugün Aswan baraj
gölünün altında kalan bu adada eski Mısırlılar zamanında tanrı İsis adına
yapılmış bir tapınak vardı. Sonra ilk Hristiyanlar da burada ilk kiliselerini
yaptılar. Philae'nin kelime anlamı 'Sınır'.
Evet, uzaydaki Philae de o sınırları zorluyor işte.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder